သတၱဝါသ ဘံုကိုးဝႏွင့္ ဝိညာဏ႒ိတိ ၇-ပါး ႐ွင္းတမ္း

သတၱဝါသ ဘံုကိုးဝႏွင့္ ဝိညာဏ႒ိတိ ၇-ပါး ႐ွင္းတမ္း
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

သတၱဝါသ ဘံုးကိုးဝ
•••••••••••••••••••••••••
သတၱဝါသဆိုတာ (သတၱ-အာဝါသ) သတၱဝါတို႔ေနရာဘံုကို ဆိုလိုတယ္၊ သတၱဝါတို႔ရဲ႕ ေနရာဘံုဟာ အပါယ္ေလးဘံု, လူ႔ဘံု, နတ္ျပည္ ေျခာက္ဘံု, ျဗဟၼာဘံု ႏွစ္ဆယ္အားျဖင့္ သံုးဆယ့္တစ္ဘံု ရွိတယ္၊ အဲဒီ သံုးဆယ္တစ္ဘံုကို တူရာ ေပါင္းလုိက္ေတာ့ ကိုးဘံုသာ ရွိတယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။

ဘယ္လို တူရာေပါင္းတယ္ဆိုေတာ့ ပဋိသေႏၶစိတ္တူရာႏွင့္ ကိုယ္ကာယတူရာ ေပါင္းျခင္းကို ဆိုလိုတယ္။ သတၱဝါတို႔ ပဋိသေႏၶ တည္ေနတဲ့ စိတ္က အားလံုး ၁၉-ခု ရွိတယ္၊ ၁၉-ခုအရ ဥေပကၡာသႏီၲရဏစိတ္ ၂-ခု၊ မဟာဝိပါတ္စိတ္ ၈-ခု၊ မဟဂၢဳဝိပါတ္ ၉-ခု ျဖစ္တယ္၊ သည္ ၁၉-ခုအနက္ ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္း တူတာကို (ဧကတၱသညီ) လို႔ေခၚတယ္၊  ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္း မတူလွ်င္ (နာနတၱသညီ) လို႔ေခၚတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာခ်င္းတူတာကို (ဧကတၱကာယ)လို႔ ေခၚတယ္၊ ကိုယ္ခႏၶာခ်င္းမတူလွ်င္ (နာနတၱကာယ)လို႔ ေခၚတယ္။

ဘံုေပါင္း ၃၁-ဘံုရွိပါလ်က္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶခ်င္း တူရာ/မတူရာ ကိုယ္ခႏၶာခ်င္း တူရာ/မတူရာ ေပါင္းလိုက္ေတာ့ ၃၁-ဘံုဟာ ကိုးဘံုျဖစ္သြားတယ္၊ အဲသည္ ကိုးဘံုကို (သတၱဝါသ ဘံုကိုးပါး)လို႔ က်မ္းမ်ားက ျပတယ္။

ဘယ္​လိုမ်ိဳးလဲဆိုေတာ့ ...
ပထမ ဝိနိပါတိကအသုရာရယ္, လူရယ္,နတ္ရယ္ စသည္သံုးမ်ိဳးကို တစ္တြဲတြဲရမယ္။ ဝိနိပါတိက အသုရာဆိုတာ “ဘုတ္, တေစၦ, သရဲ, ၿပိတၱာတစ္မ်ိဳးကို ဝိနိပါတိကအသုရာ  ေခၚတယ္”။

သည္အသုရာက ျမင္းမိုရ္ေတာင္ေအာက္က အသုရာမ်ိဳးႏွင့္ မတူဘူးလားလို႔ေမးစရာ႐ွိလိမ့္မယ္။ “မတူဘူး၊ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ေအာက္က အသုရာက တာဝတႎသာ နတ္မ်ိဳးပဲ၊ တာဝတႎသာနတ္ကို သုရာလို႔ေခၚတယ္၊ သုရာနတ္တို႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္စစ္ထိုးဘက္မို႔ အသုရာလို႔ ေခၚျခင္းျဖစ္တယ္။”

အသုရာကို ငါးမ်ိဳးခြဲၿပီး က်မ္းမ်ားမွာ ျပထားတယ္၊ ငါးမ်ိဳးဆိုတာက-

(၁) ျမင္းမိုရ္ေတာင္ေအာက္ ျမခေနာက္သံုးလံုးအၾကားမွာ ေနၾကတဲ့ နတ္အသုရာတဲ့၊ သည္အသုရာ သဒၵါမွာပါတဲ့ အ-ပုဒ္က တာဝတႎသာနတ္မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ ဆန္႔က်င့္ဘက္ အနက္ကို ေဟာတယ္။

(၂) ဘုမၼစိုးနတ္မ်ားကို မွီခိုေနၾကတဲ့ ဝိနိပါတိက အသုရာတဲ့၊ သည္အသုရာပုဒ္မွာပါတဲ့ အ-သဒၵါက ေသးသယ္တဲ့ အနက္ကိုေဟာတယ္၊ နတ္အငယ္စားေလးေတြကို ဆိုလိုတာေပါ့။

(၃) ေန႔အခါ နတ္မ်ားလို စည္စိမ္ခံစားၿပီး ညအခါ ၿပိတၱာမ်ားလို ဒုကၡခံၾကရတဲ့ ေဝမာနိက အသုရာတဲ့၊ သည္အသုရာပုဒ္မွာပါတဲ့ အ-သဒၵါက အတူဆိုတဲ့ သဒိသအနက္ကိုေဟာတယ္၊ စည္းစိမ္ခံစားခိုက္မွာ နတ္မ်ားႏွင့္တူတယ္လို႔ ဆိုလိုတယ္၊ ေပတဝတၳဳက လာတဲ့ ေရကန္အနီး ေခြးနက္ႀကီးအစားခံရတဲ့ ဗိမာန္ရွင္ ကဏၰမု႑ၿပိတၱာမဟာ သည္အသုရာမ်ိဳးပဲ။

(၄) ၿပီးေတာ့ စၾကဝဠာသံုးခုတို႔ရဲ႕အၾကား ဒုကၡခံေနၾကတဲ့ ငရဲသားမ်ားကိုလည္း ေလာကႏၲရိကအသုရာလို႔ ေခၚေသးတယ္။

(၅) သည္ ၄-မ်ိဳးမွတစ္ပါး ကာလကဥိၥက အသုရာဆိုတာလည္း ရွိေသးသတဲ့။

ကာလကဥိၥက အသုရာဆိုတာက ၿပိတၱာမ်ိဳးပဲ။ သည္ၿပိတၱာမ်ိဳးဟာ ေတာအံုေခ်ာက္ၾကား ျမစ္ကမ္းပါးစသည္တို႔မွာ ေနတတ္ၾကတယ္၊ ၿပိတၱာျဖစ္သည္ကစၿပီး မစားရမေသာက္ရ အလြန္ဆင္းရဲတဲ့ ၿပိတၱာမ်ိဳးေပါ့၊ တခ်ိဳ႕ အသုရာမ်ား ဘုရား ၁-ဆူ, ၃-ဆူ ပြင့္သြားေသာ္လည္း တစ္ႀကိမ္တစ္ခါမွ် မစားၾကရ မေသာက္ေၾကရဘူးတဲ့၊ သည္အသုရာပုဒ္မွာပါတဲ့ အ-သဒၵါကေတာ့ နတ္တို႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အနက္ကိုေဟာတယ္။

နတ္မ်ားက ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါး ကာမဂုဏ္ခံစားၾကရလို႔ သုရာလို႔ ေခၚတယ္၊ သည္ၿပိတၱာမ်ိဳးကေတာ့ ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါး ခံစား စံစားရျခင္း လံုးဝမရွိလို႔ အသုရာလို႔ ေခၚသတဲ့။ အားလံုးေပါင္းလိုက္ေတာ့ အသုရာငါးမ်ိဳးရွိသေပါ့။ သတၱဝါသ ဘံုးကိုးပါးရဲ႕ ပထမအတြဲမွာပါဝင္တဲ့ အသုရာက ဝိနိပါတိက အသုရာျဖစ္တယ္၊ အဲသည္ ဝိနိပါတိက အသုရာရယ္, လူရယ္, နတ္ျပည္ေျခာက္ထပ္က နတ္ရယ္ သည္သံုးမ်ိဳးက နာနတၱသညီ နာနတၱကာယ ပထမအတြဲလို႔ မွတ္ၾကေပါ့။

သည္ပထမအတြဲရဲ႕ နာနတၱသညီ, နာနတၱကာယျဖစ္ပံုကို ႐ွင္းရရင္ -
“ဝိနိပါတိက အသုရာရယ္, လူရယ္, နတ္ရယ္ သတၱဝါ ၃-မ်ိုး ပဋိသေႏၶေနတဲ့အခါ ပဋိသေႏၶစိတ္ (၁၉)ပါးအနက္ သုဂတိအဟိတ္ေခၚတဲ့ ကုသလဝိပါတ္ ဥေပကၡာသႏီၱရဏ ၁-ခု၊ မဟာဝိပါက္စိတ္ ၈-ခု၊ သည္ ၉-ခုေသာ ပဋိသေႏၶစိတ္ထဲက တစ္ခုခုေသာစိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶတည္ေနၾကတယ္၊ သည္လို ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္းမတူတာကို နာနတၱသညီလို႔ ေခၚတယ္။”

နာနတၱကာယ ဆိုတာကေတာ့ -
“နာနတၱကာယဆိုတာက ကိုယ္ေကာင္ခ်င္း မတူဘူးလို႔ဆုိလုိတယ္၊ ေခြးခ်င္းေခြး, ဆင္ခ်င္းဆင္, နတ္ခ်င္းနတ္, လူခ်င္းလူ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ကိုယ္ကာယခ်င္းမတူညီတာကို ဆုိလိုတယ္၊ သည္ပထမအတြဲက ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္းလည္း မတူဘူး၊ ကိုယ္ကာယခ်င္းလည္း မတူညီၾကဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ နာနတၱသညီ, နာနတၱကာယလို႔ ေခၚဆိုရတယ္။”

ဒုတိယအတြဲကို ထပ္႐ွင္းရရင္ -
“ဒုတိယအတြဲက နာနတၱကာယ, ဧကတၱသညီအတြဲျဖစ္တယ္၊ ဘံုအရေကာက္ေတာ့ ပထမစ်ာန္သံုးဘံုရယ္, အပါယ္ေလးဘံုရယ္ေပါင္း (၇)ဘံုလို႔ အရေကာက္ရတယ္။ သည္ ၇-ဘံုေသာ သတၱဝါမ်ားဟာ ကိုယ္ကာယခ်င္း မတူညီလို႔ နာနတၱကာယလို႔ေခၚရတယ္၊ ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္းကေတာ့ တူညီလို႔ ဧကတၱသညီလို႔ ေခၚရတယ္”

အပါယ္ဘံုႏွင့္ ျဗဟၼာ့ဘံု ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္း မတူၾကဘူး။ ဒီေနရာမွာ ဧကတၱညီပဋိသေႏၶစိတ္တူတယ္ဆုိတာက အပါယ္ေလးဘံုသား အခ်င္းခ်င္း အကုသလဝိပါက္ ဥေပကၡာသႏီၲရဏစိတ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶတည္ေနၾကခ်င္းတူတယ္၊ အပါယ္ဘံုသားခ်င္း ပဋိသေႏၶစိတ္ တူေသာ္လည္း ကိုယ္ကာယခ်င္းမတူၾကဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အပါယ္ဘံုသားကို ဧကတၱသညီ, နာနတၱကာယလို႔ ေခၚတယ္၊ ဒီလို နာနတၱကာယ, ဧကတၱသညီခ်င္း တူညီတဲ့အတြက္ ပထမစ်ာန္ သံုးဘံုႏွင့္ အပါယ္ေလးဘံုကို ဒုတိယအတြဲျပဳထားရျခင္း ျဖစ္တယ္။

တတိယအတြဲက နာနတၱသညီ, ဧကတၱကာယအတြဲျဖစ္တယ္၊ ဘံုအားျဖင့္ေတာ့ ဒုတိယစ်ာန္သံုးဘံုကို ေကာက္ယူရတယ္၊ ဒုတိယစ်န္သံုးဘံုဟာ အခ်ိဳ႕ ဒုတိယစ်ာန္ ဝိပါက္စိ္တ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶေနၾကတယ္၊ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ တတိယစ်ာန္ဝိပါက္စိတ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶေနၾကတယ္၊ ပဋိသေႏၶေနပံု စိတ္ခ်င္းမတူလို႔ နာနတၱသညီလို႔ေခၚတယ္၊ ႐ုပ္ခ်င္းက်ေတာ့ အတူတူပဲတဲ့၊ ထိုျဗဟၼာႏွင့္ ဤျဗဟၼာ ႐ုပ္ပံုစံခ်င္း မကြဲၾကဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ဧကတၱကာယလို႔ ေခၚၾကရတယ္။

စတုတၳအတြဲက ဧကသတၱသညီ, ဧကတၱာကာယအတြဲျဖစ္တယ္၊ ဘံုအားျဖင့္ေတာ့ တတိယစ်ာန္ သံုးဘံု, ေဝဟပိၹဳလ္ဘံု, သုဒၶါဝါသငါးဘံုတို႔ကို ရတယ္၊ သည္ဘံုေတြထဲက တတိယစ်ာန္သံုးဘံု ျဗဟၼာမ်ားဟာ ပဋိသေႏၶတည္ေနေတာ့ စတုတၳစ်ာန္ ဝိပါက္ႏွင့္ခ်ည္း ပဋိသေႏၶတည္ေနၾကတယ္၊ ႐ုပ္ခ်င္းကလည္း ျဗဟၼာအခ်င္းခ်င္း တူညီၾကတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တတိယစ်ာန္ဘံုကို ဧကတၱသညီ ဧကတၱကာယလို႔ ေခၚတယ္။

စတုတၳစ်ာန္ဘံု ၇-ဘံုရွိရာမွာ အသညသတ္ကိုၾကဥ္, ေဝဟပၹဳိလ္ႏွင့္ သုဒၶါဝါသ ၅-ဘံုတို႔ဟာ ပဥၥမစ်ာန္ ဝါပါက္စိတ္ႏွင့္ခ်ည္း ပဋိသေႏၶတည္ေနၾကလို႔ ဧကတၱသညီလို႔ေခၚရတယ္၊ ျဗဟၼာအခ်င္းခ်င္းလည္း ႐ုပ္ကာယခ်င္းတူလို႔ ဧကတၱကာယလို႔ ေခၚရတယ္။

ပဥၥမအတြဲကေတာ့ ဧကတၱကာယအတြဲျဖစ္တယ္၊ အရေကာက္ေတာ့ အသညသတ္ဘံုကိုေကာက္ရတယ္၊ အသညသတ္ဘံုဟာ နာမ္ႏွင့္ပဋိသေႏၶေနတာမဟုတ္လို႔ သညီအမည္မရဘူး၊ ‘အသညသတၱာနံ ပန ႐ူပေမဝ ပဋိသႏိၶ ေဟာတိ’ ဆိုတဲ့ ဝီထိမုတ္လာစကားအတိုင္း ႐ုပ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶတည္ေနၿပီး ကုိုယ္ခႏၶာခ်င္းလည္း တူညီတဲ့အတြက္ ဧကတၱကာယပုဂၢိဳလ္လို႔ ေခၚရတယ္။

က်န္အတြဲ ၄-တြဲကေတာ့ အ႐ူပ ၄-ဘံုကိုတစ္တြဲစီ ေကာက္ရတယ္၊ အ႐ူပ ၄-ဘံုဟာ မိမိတို႔ဘံု အားေလ်ာ္စြာ ပဋိသေႏၶစိတ္ခ်င္းတူညီၾကတယ္၊ အာသာနဥၥာယတနဘံုမွာ ဝိညာဏဥၥာယတနဝိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနတယ္၊ အာကိဥၥညာယတနဘံုမွာ အာကိဥၥညာယတနဝိပါတ္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနတယ္၊ ေနဝသညာနာသညာယတနဘံုမွာ ေနဝသညာနာသညာယတနဝိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနတယ္၊ အ႐ူပေလးဘံုမွာ အသီးသီး မိမိတို႔ဝိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနတဲ့အတြက္ ဧကတၱသညီဘံုမ်ားလို႔ ေခၚၾကရတယ္၊ အဲသည္ဘံုေတြမွာ ကာယေခၚတဲ့ကိုယ္မရွိလို႔ ကာယအမည္ကို မရၾကဘူး၊ ဤနည္းျဖင့္ ၃၁-ဘံုကို တူရာေပါင္းလိုက္လွ်င္ သတၱာဝါသဘံုေပါင္း ၉-ဘံုရတယ္။

အဲသည္ကိုးဘံုရဲ႕ ပါဠိေဆာင္ပုဒ္ရခ်င္လွ်င္ ဇိနာလကၤာရဋီကာပါဌ္ႏွာ ၉၁(သုဓမၼဝတီမူ)မွာ ရွိတယ္။ ျမန္မာေဆာင္ပုဒ္ဆိုလွ်င္ေတာ့ သည္လိုမွတ္ေပေရာ့ ...

သတၱဝါသ ဘံုကိုးဝ ေဆာင္ပုဒ္
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••
                   ဝိနိပါတာ၊ အသုရာ၊ လူ႔ရြာနတ္တစ္ဘဝ။
                   ပထမစ်ာန္၊ ပါယ္ေလးတန္၊ ယူရန္တစ္ဌာ။
                   ဒုတိယစ်ာန္ဘံု၊ အလံုးစံု၊ အကုန္ယူပါၾက။
                   တတိယေန၊ ေဝဟေပၹ၊ သုေဒၶငါးအင္ရ။
                   အသညတ္မွာ၊ သူ႔ခ်ည္းသာ၊ ယူရာဘံုတစ္ဝ။
                   အ႐ူပေလးဘံု၊ အလံုးစံု၊ ယူကုန္ပေစၥက။
                  
ဝိညာဏ႒ိတိ ၇-ပါး
•••••••••••••••••••••••
ဝိညာဏ႒ိတိဆိုတာ ဝိညာဥ္၏ တည္ရာလို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ ဝိညာဥ္ဆုိတာ စိတ္ႏွင့္ေစတသိတ္ေပါ့၊ သတၱဝါသ ဘံု ၉-ပါးမွာ အသညသတ္ဘံုဟာ ႐ုပ္သာရွိတယ္၊ ဝိညာဥ္မရွိဘူး၊ ဝိညာဥ္မတည္ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ဘံု ၉-ပါးထဲက အသညသတ္ဘံုကို ႏႈတ္လိုက္ရပါတယ္။

ၿပီးေတာ့ ေနဝသညာနာသညာယတနဘံုဟာ ဝိညာဥ္ရွိတယ္လို႔လည္း မဆိုေလာက္၊ မရွိဘူလည္းမဟုတ္၊ ဝိညာဥ္လႈပ္လႈပ္မွ်သာ ရွိတဲ့အတြက္ အဲသည္ဘံုကိုလည္း ႏႈတ္ရပါဦးမယ္။

က်န္တဲ့ ၇-ဘံုဟာ ဝိညာဥ္တည္တဲ့ ဘံုမ်ားျဖစ္တဲ့အတြက္ ဝိညာဏ႒ိတိ ၇-ဘံုလို႔ ဆိုရပါတယ္။

က်မ္းညႊန္း ✏  အဂၤုတၱရပါဠိ သတၱကနိပါတ္သတၱဝိညာဏ႒ိတိသုတ္, အဂၤုတၱရပါဠိ နဝကနိပါတ္ သတၱာဝါသသုတ္, သုတ္မဟာဝါ မဟာနိဒါနသုတ္ႏွင့္ ခုဒၵက ပါ-၃၊ ႒-၇၃၊ ပဋိသံ-ပါ-၂၃၊ ႒-မ-၁၀၆။ ဒီဃ ၃-ပါ-၂၁၈၊ ၂၅၂၊ ႒ ၂၂၈၊ အဘိ ၁-႒၊ ၁၅၈-၉မ်ားမွာ အက်ယ္႐ႈပါ။

***ေကာက္ႏုတ္ခ်က္***
ႏိုင္ငံေတာ္ ၾသဝါဒါစရိယ၊ ျမန္မာစာၾသဝါဒါစရိယ
ထီးခ်ိဳင့္ၿမိဳ႕ - တည္ေတာဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး
ယေန႔ဗုဒၶဝါဒဆိုင္ရာ အေမးအေျဖမ်ား အတြဲ(၁) (စာမ်က္ႏွာ - ၁၉၅-၂၀၃) မွ အလ်ဥ္းသင့္သလို ေရးသားေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
copy and share
#PhyoeMayOo